Podstawowe regulacje prawne dotyczące działalności w zakresie sportu znajdują się w ustawie o sporcie (ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1599 z późn. zm.). Ustawa ta określa zasady uprawiania i organizowania sportu.
Ustawa zawiera również definicję sportu – pod pojęciem tym rozumie się wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. Sport zgodnie z ustawą to również współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego. Przepisy ustawy definiują również kulturę fizyczną - na którą składają się sport wraz z wychowaniem fizycznym i rehabilitacją ruchową.
Kluby sportowe
Przepisy ustawy o sporcie regulują formy prowadzenia działalności sportowej - wskazują w jakiej formie działalność taka może być prowadzona. Jako formy działalności w sporcie ustawa wymienia w szczególności kluby sportowe. W szczególności oznacza, że nie tylko i wyłącznie kluby sportowe działające na podstawie ustawy o sporcie mogą prowadzić działalność sportową. Częstokroć zdarza się, że działalność sportową prowadzą również stowarzyszenia działające na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2261). Działalność sportową prowadzić mogą zarówno tzw. stowarzyszenia zwykłe (czyli nie wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego) jak i stowarzyszenia wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego. Nie jest również wykluczone prowadzenie działalności sportowej przez fundacje działające na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 166). Również spółki działające w oparciu o przepisy Kodeksu spółek handlowych mogą prowadzić działalność w sferze sportu. Dla przykładu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą również prowadzić działalność sportową, w tym działalność o charakterze non-profit.
W zależności od tego jaka forma prawna prowadzenia klubu sportowego zostanie wybrana należy dokonać rejestracji takiego klubu w odpowiednim urzędzie/sądzie. I tak w przypadku prowadzenia działalności sportowej w formie klubu sportowego lub uczniowskiego klubu sportowego (obie formy funkcjonują w oparciu o ustawę o sporcie) wymagana jest rejestracja takiego klubu w ewidencji klubów sportowych prowadzonych przez starostę. Jeżeli chodzi o kluby działające w formie stowarzyszenia na podstawie ustawy o stowarzyszeniach - to w takiej sytuacji klub rejestrowany jest w KRS lub też jeżeli będzie to stowarzyszenie zwykłe – jest ono wpisywane do rejestru prowadzonego przez starotę. Podkreślić należy, że w tym ostatnim przypadku (stowarzyszenia zwykłego) nie posiada ono osobowości prawnej. Wszystkie pozostałe formy prawne, w jakich prowadzić można działalność sportową posiadają osobowość prawną.
Statut
Podstawowym dokumentem, który każda z organizacji musi przygotować przed rejestracją i w oparciu o który prowadzi następnie działalność - jest statut. W statucie należy określić takie kwestie jak np. forma czy zakres prowadzonej działalności, w tym w szczególności w zakresie sportu. Jeżeli chodzi o stowarzyszenia, fundacje, czy też spółki mogą one bowiem prowadzić działalność nie tylko i wyłącznie w zakresie sportu ale również innego rodzaju działalność w sferze pożytku publicznego i nie tylko. Dodatkowo, o czym bardziej szczegółowo poniżej, statut w większości przypadków decyduje również o tym jaka działalność prowadzona przez organizacje ma charakter działalności odpłatnej i nieodpłatnej, jak również czy i ewentualnie w jakim zakresie organizacja prowadzi działalność gospodarczą.
Kluby sportowe prowadzą działalność w oparciu o wymienione w poprzednich akapitach akty prawne, jak również w oparciu o przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 571). Przepisy tej ustawy zawierają ogólne regulacje, stosowane przez wszystkie organizacje pozarządowe, w szczególności ustawa reguluje typy działalności, które prowadzić mogą organizacje pozarządowe, również te działające w sferze sportu.
Działalność statutowa
i działalność gospodarcza
Tradycyjny podział typów działalności w organizacjach pozarządowych obejmuje w pierwszej kolejności podział na działalność statutową i działalność gospodarczą. Jeżeli chodzi o działalność statutową, czy to nieodpłatną czy też odpłatną, to mogą ją realizować wszystkie wymienione powyżej formy prawne organizacji. Oznacza to, że wszystkie organizacje działające w sferze sportu prowadzić mogą działalność z sferze pożytku publicznego (w omawianych przypadkach będzie to zazwyczaj kultura fizyczna i sport) zarówno taką, za którą nie pobierają one odpłatności (działalność nieodpłatna statutowa), jak i taką, za którą pobierają one odpłatność (działalność odpłatna statutowa). Jednocześnie pamiętać należy, że w przypadku działalności odpłatnej statutowej przychody związane z jej wykonywaniem nie mogą przekroczyć kosztów tej działalności, bowiem w takim wypadku działalność odpłatna statutowa przekształci się z mocy prawa w działalność gospodarczą. Typowymi przykładami działalności statutowej nieodpłatnej organizacjach sportowych będzie działalność finansowana z dotacji czy też ze składek członkowskich. Ta ostatnia forma finansowania działalności jest w zasadzie typową dla klubów sportowych prowadzących dla przykładu zajęcia sportowe dla swoich członków. W zakresie działalności odpłatnej statutowej przykładami mogą być – organizowanie imprez sportowych, na które wstęp jest płatny, czy też po prostu sprzedaż usług sportowych, nie tylko dla członków klubu ale również dla innych osób, czy też świadczenie innych odpłatnych usług w sferze sportu.
Nie wszystkie wymienione wyżej formy prawne organizacji mogą natomiast mogą prowadzić działalność gospodarczą. W przypadku niektórych prowadzenie działalności gospodarczej uzależnione jest od spełnienia dodatkowych przesłanek, jak np. odpowiednie zapisy w statucie, czy też wpis do rejestru przedsiębiorców KRS. Dodatkowo działalność gospodarcza we wszystkich organizacjach pozarządowych, podlega pewnym ograniczeniom – powinna bowiem być prowadzona w takim rozmiarze, jaki jest niezbędny do realizacji zadań statutowych. Innymi słowy celem prowadzenia działalności gospodarczej w organizacjach pozarządowych powinno być wsparcie lub umożliwienie prowadzenie działalności statutowej.
Odpowiedzialność
członków zarządów
Kluby sportowe prowadzone w oparciu o przepisy ustawy o sporcie, jak również stowarzyszenia zwykłe, niestety nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Jeżeli natomiast chodzi o organizacje wpisane do KRS takie jak stowarzyszenia czy fundacje, to mają one prawo prowadzić działalność gospodarczą przy założeniu, że ich statut będzie na to pozwalał, jak również zostaną one wpisane do KRS nie tylko do rejestru organizacji non-profit ale również do rejestru przedsiębiorców.
Powyżej wymienione zostały regulacje prawne odnoszące się w zasadzie wyłącznie do organizacji pozarządowych, w tym tych działających w sferze sportu. Trzeba wskazać również inne przykłady regulacji prawnych, które mają zastosowanie do wszystkich form prawnych, w których prowadzić można różnoraką działalność, nie tylko do organizacji pozarządowych. Warto jest o nich wspomnieć, bowiem kreują one odpowiedzialność członków zarządów tych organizacji za zobowiązania o charakterze publicznoprawnym, a odpowiedzialność ta ponoszona jest z majątku prywatnego członków zarządu, którzy bardzo często nie zdają sobie sprawy z istnienia tych przepisów i wiążącej się z nimi potencjalnej odpowiedzialności. Przykładem takich regulacji mogą być przepisy ordynacji podatkowej dotyczące odpowiedzialności za zaległości podatkowe członków zarządu osób prawnych.
Zaległości podatkowe
Przepisy do jakich należałoby się tutaj odnieść to art. 116 o.p., który pozwala na przeniesienie odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki kapitałowej na członków jej zarządu. Zgodnie z tą regulacją za zaległości podatkowe spółki odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie ogłosił na czas upadłości spółki lub niezgłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy, bądź też członek zarządu nie wskaże mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części. Zasadniczo więc członkowie zarządu spółki odpowiadają swoim osobistym majątkiem za zaległości podatkowe spółki, jeżeli spółka nie ma środków na ich zapłatę (dodać należy, że takie same zasady dotyczą składek ZUS).
Wyjątkiem od tej zasady są sytuacje, w których członek zarządu zdając sobie sprawę ze złej kondycji finansowej spółki zgłasza wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego lub też fakt niezgłoszenia takiego wniosku nie jest przez niego zawiniony, bądź członek zarządu wskazuje mienie spółki z którego można zaspokoić zaległości podatkowe. Tylko i wyłącznie te okoliczności powodować mogą uwolnienie członków zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania publicznoprawne spółki. Jeżeli członek zarządu nie będzie w stanie wykazać ww. okoliczności, a spółka nie będzie miała środków na zapłatę zaległości publicznoprawnych to zaległości te obciążą majątek osobisty członka zarządu.
Takie same zasady odpowiedzialności dotyczą członków zarządu organizacji pozarządowych. Wynika to z treści cytowanego wcześniej art. 116 o.p. w związku z art. 116a o.p. Na podstawie art. 116a o.p. bowiem za zaległości podatkowe innych osób prawnych niż wymienione w art. 116 o.p. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi osobami. Możliwość odniesienia ww. przepisów do organizacji pozarządowych potwierdza również orzecznictwo sądów administracyjnych. Dla przykładu wskazać można wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 9 grudnia 2021 r. w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 656/21, w którym czytamy m. in. „Ustawodawca nie zdecydował się na rozróżnienie pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, a działającymi non profit - nie nastawionymi na uzyskanie zysku. Oznacza to, że członkowie organów zarządzających tych podmiotów ponoszą odpowiedzialność za zaległości podatkowe, bez względu na wystąpienie takiego kryterium. Z treści przepisu art. 116a o.p. wynika jednoznacznie, że ustawodawca nie zdecydował się na rozróżnienie pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą a działającymi non profit - nienastawionymi na uzyskanie zysku. Oznacza to, że członkowie organów zarządzających tych podmiotów ponoszą odpowiedzialność za zaległości podatkowe - bez względu na wystąpienie takiego kryterium. Powyższy pogląd jest ugruntowany w orzecznictwie (por. np. wyroki: WSA w Krakowie z 29 stycznia 2020 r., I SA/Kr 400/19 WSA w Łodzi z dnia 7 lipca 2010 r., I SA/Łd 225/10 WSA w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2012 r., III SA/Wa 2494/11 NSA z dnia 20 grudnia 2006 r., I FSK 312/06).”
Jaką działalność
organizacja planuje prowadzić?
Podsumowując – decydując się na prowadzenie działalności w sferze sportu, założyciele organizacji powinni w pierwszej kolejności odpowiedzieć sobie na pytanie – jaką działalność dana organizacja planuje prowadzić? Chodzi tu w głównej mierze o decyzję – czy teraz, czy też w najbliższej przyszłości organizacja będzie prowadziła tylko działalność statutową, czy również działalność gospodarczą. Nie wszystkie bowiem formy prawne organizacji mają prawo do prowadzenia działalności gospodarczej.
Jednocześnie, niezależnie od tego, czy organizacja prowadzić będzie wyłącznie działalność statutową, czy również działalność gospodarczą, członkowie zarządu tej organizacji powinni również zdawać sobie sprawę z odpowiedzialności, jaką może pociągnąć za sobą pełnienie tej funkcji, w szczególności w sferze zaległości publicznoprawnych. Zaległości te bowiem w przypadku, gdy organizacja nie będzie miała wystarczających środków na ich zapłatę obciążyć mogą majątek prywatny członków jej zarządu.
Agata Błaszczyk
Fot. freepik.com
