Z dniem 31 marca weszła w życie Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (dalej „ustawa”). Wśród licznych postanowień ustawy znalazły się również takie, które dotyczą funkcjonowania w tym trudnym czasie organizacji pozarządowych.
Przepisy te podzielić można na kilka grup: w pierwszej grupie znajdziemy regulacje dotyczące możliwości dofinansowania działalności organizacji pozarządowych, w szczególności miejsc prawy; w drugiej grupie znaleźć możemy przedłużenia rożnych terminów mających znaczenie dla funkcjonowania organizacji, takich jak terminy do rozliczenia zadań zleconych, czy też terminy do dokonania rozliczeń podatkowych. Wreszcie w trzeciej grupie znajdują się postanowienia dotyczące możliwości zlecenia zadań publicznych organizacjom pozarządowym z pominięciem konkursu ofert.
Pierwsza regulacja pozwala na dofinansowanie do wynagrodzeń dla pracowników organizacji. Zgodnie z art. 15zze ustawy starosta może, na podstawie zawartej umowy, przyznać organizacji pozarządowej lub podmiotowi, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (np. spółdzielniom socjalnym), dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, w przypadku spadku przychodów z działalności statutowej w następstwie wystąpienia COVID-19. Co ważne prezentowana regulacja pod pojęciem pracowników rozumie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę ale też na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, tzw. umowy cywilnoprawnej.
Najważniejsza przesłanką, jaką organizacja pozarządowa jest zobowiązania udowodnić w przypadku starania się o wsparcie na utrzymanie miejsc pracy jest przesłanka spadku obrotów z działalności statutowej. Oznacza to że organizacje muszą wykazać, że ich przychody z działalności statutowej (czy to odpłatnej czy też nieodpłatnej) się zmniejszyły. Spadek obrotów powinien zostać ustalony biorąc pod uwagę stosunek łącznych przychodów z działalności statutowej w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych przychodów z działalności statutowej z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.
Dofinansowanie może być przyznane od dnia złożenia wniosku na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Dofinansowanie jest przekazywane w przypadku spadku przychodów z działalności statutowej o:
1) co najmniej 30% - w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika;
2) co najmniej 50% - w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 70% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika;
3) co najmniej 80% - w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 90% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika.
Wypłata dofinansowania następuje w okresach miesięcznych, po złożeniu przez organizację oświadczenia o zatrudnianiu w danym miesiącu pracowników objętych umową oraz kosztach wynagrodzeń każdego z tych pracowników i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który dofinansowanie jest wypłacane.
Warunkiem otrzymania omawianego dofinansowania jest konieczność utrzymania stanu zatrudnienia przez organizację. Konieczność utrzymania stanu zatrudnienia obejmuje okres równy okresowi dofinansowania i liczony jest od momentu zakończenia tego dofinansowania.
Jednocześnie w przypadku nieutrzymania stanu zatrudnienia organizacja ma obowiązek zwrócić dofinansowanie bez odsetek proporcjonalnie do okresu nieutrzymania w zatrudnieniu pracownika, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty.
Wśród regulacji wynikających z przepisów „tarczy antykryzysowej” są również takie, które dają możliwość organom administracji publicznej do przedłużenia terminu na złożenie sprawozdania z wykonania zleconego zadania publicznego oraz rozliczenia udzielonej dotacji na realizację zadania publicznego z pominięciem terminów wynikających z ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Możliwość przedłużenia terminu do złożenia sprawozdania istnieje w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w terminie 30 dni następujących po ich odwołaniu.
Podobnie przepisy szczególne dają możliwość organom administracji publicznej zlecania organizacjom pozarządowym realizacji zadania publicznego w celu przeciwdziałania COVID-19 z pominięciem otwartego konkursu ofert. Możliwość taka ma miejsce w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Kolejne istotne regulacje „tarczy antykryzysowej” dotyczą przesunięcia terminów. W pierwszej kolejności należy wskazać, że przesunięte zostały te najważniejsze terminy podatkowe, a mianowicie - terminy do składania deklaracji rozliczeniowych za rok 2019.
W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych - zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 marca 2020 r. w sprawie przedłużenia terminu do złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) i wpłaty należnego podatku przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych, przedłużone zostały terminy do złożenia CIT-8 za rok 2019 oraz do zapłaty podatku za ten rok. Co do zasady terminy te zostały przedłużone do 31 maja 2020 r. Wyjątek dotyczy podatników podatku dochodowego od osób prawnych spełniających co najmniej jeden z następujących warunków:
1) podatnik w roku podatkowym, osiągał wyłącznie dochody wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych;
2) uzyskane przez podatnika w roku podatkowym, przychody z działalności pożytku publicznego, o której mowa w art. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, stanowiły co najmniej 80% łącznych przychodów uzyskanych w tym roku przez tego podatnika.
Dla podatników wymienionych w dwóch ostatnich punktach termin do złożenia zeznania podatkowego i zapłaty podatku został przedłużony do 31 lipca 2020 r. Organizacje pozarządowe mogą więc liczyć na znaczące przedłużenie terminu do złożenia deklaracji podatkowej.
Kolejne, istotne terminy, które na mocy ustawy uległy przedłużeniu to terminy do zawiadamiania organu podatkowego o dokonaniu przelewu dla kontrahenta na rachunek inny niż wykazany w rejestrze podatników VAT czynnych. Wprawdzie organizacje pozarządowe bardzo często nie są podatnikami VAT czynnymi, jednak również ich kwestia płatności na właściwe rachunki dotyczy, ze względu na to, że powoduje, że nie ma konieczności wyrzucania z kosztów uzyskania przychodów określonych wydatków. W myśl art. 15zzn ustawy w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19, termin na złożenie zawiadomień przedłuża się do 14 dni od dnia zlecenia przelewu.
Przedłużenia dotyczą również płatności podatku oraz zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych pobranych od pracowników. W myśl art. 52o ustawy w przypadku zaliczek na podatek pobranych od pracowników w marcu i kwietniu 2020 r. w związku z wypłatą dla nich wynagrodzeń z tytułu przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy oraz od zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez płatników, obowiązek zapłaty tego podatku, podlega wykonaniu w terminie do dnia 1 czerwca 2020 r., jeżeli płatnicy ci ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19.
Warto również wspomnieć o dodatkowych regulacjach dotyczących terminów płatności faktur kosztowych. W chwili obecnej przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych nakazują wykluczenie z podatkowych kosztów uzyskania przychodów faktur, które nie zostały uregulowane w terminie 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie. Nieuregulowane zobowiązania, zgodnie z przepisami, powiększają dochód podatnika. W myśl ustawy zwalnia się z obowiązku zwiększenia dochodu za poszczególne okresy rozliczeniowe przypadające w 2020 r., w których spełnione zostały łącznie następujące warunki:
1) podatnik poniósł w danym okresie rozliczeniowym negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19;
2) uzyskane przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym przychody, o których mowa w art. 14, są niższe o co najmniej 50% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku podatkowego, a w przypadku podatnika, który rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w 2019 r. - w stosunku do uzyskanych w tym roku średnich przychodów.
Ustawodawca przyjął również szczególne regulacje dotyczące kwestii odsetek w przypadku wydawania decyzji dotyczących odroczeń terminów zapłaty, czy rozłożenia na raty zaległości w spłacie zobowiązań podatkowych, czy też składek z tytułu ubezpieczeń społecznych – w tym wypadku bowiem organy nie będą naliczały, w związku z takimi decyzjami opłaty prolongacyjnej. Regulacja taka znajduje się w treści art. 15za ustawy, który stanowi, że do decyzji wydanych na podstawie art. 67a § 1 pkt 1 lub 2 Ordynacji podatkowej, na podstawie wniosku złożonego w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19 albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej dotyczącej naliczania opłaty prolongacyjnej. Podobnie art. 15zb ustawy stanowi, że w przypadku odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty, na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, na podstawie wniosku złożonego w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, nie nalicza się opłaty prolongacyjnej. Jednocześnie w przypadku wniosków dotyczących składek na ZUS przepis wskazuje, że brak opłaty prolongacyjnej będzie dotyczył wyłącznie należności z tytułu składek za okres od 1 stycznia 2020 r.
Wszystkie wymienione wyżej regulacje „tarczy antykryzysowej” to jedne z najważniejszych elementów mających wspomóc organizacje pozarządowe w przetrwaniu trudnego okresu pandemii. Warto przyjrzeć się wymienionym przepisom – być może któryś z nich istotnie będzie stanowił dla NGO rozwiązanie, które przyczyni się do poprawy ich sytuacji finansowej i pozwoli utrzymać działalność.
Agata Błaszczyk
Fot. pixabay.com
