Otóż - oznacza, że celem prowadzenia takiej spółki może być nie tylko prowadzenie działalności gospodarczej, ale także prowadzenie działalności o charakterze niezarobkowym. Oznacza to, że spółka z o. o. podobnie jak fundacja, stowarzyszenie czy spółdzielnia socjalna, może prowadzić działalność nie tylko po to by zarobić – czyli może prowadzić działalność w sferze pożytku publicznego. Mało tego nie wszyscy wiedzą, że spółka z o. o. zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie może uzyskać status organizacji pożytku publicznego – w przeciwieństwie do przykładowo – spółdzielni socjalnej.
Co należałoby wiedzieć na temat takiego rodzaju spółki? W zasadzie na pozór nic szczególnego – to znaczy – brak jest w kodeksie spółek handlowych specjalnych regulacji dla spółek z o. o. non profit. Oznacza to ni mniej ni więcej tyle – że spółka non profit poddana jest dokładnie tym samym regulacjom prawnym co „normalna” (czyli działająca w celu gospodarczym) spółka z o. o. Trzeba jednak przyznać, że regulacje te są nieco inne aniżeli normy dotyczące działania fundacji czy stowarzyszeń. Jakie są najważniejsze różnice? Poniżej chciałabym przedstawić kilka, które w mojej ocenie tworzą nieco inny sposób zarządzania i funkcjonowania w spółce z o. o. aniżeli w organizacji pozarządowej.
Pierwsza kwestia – spółka z o. o. jest spółką kapitałową – co oznacza, że prawo do podejmowania najważniejszych decyzji w tej spółce zależne jest od wielkości posiadanego przez udziałowca kapitału. Jest to olbrzymia różnica względem np. stowarzyszeń czy spółdzielni gdzie demokratyczne zasady wskazują, że każdy członek ma jeden głos – niezależnie od tego ile wniósł kapitału. W spółce z o. o. to kapitał jest decydujący – im więcej kapitału wnieśliśmy do spółki tym więcej mamy do powiedzenia w najważniejszych sprawach spółki. Najważniejszym przejawem tych uprawnień jest m. in. uprawnienie do wyboru osób/osoby zarządzającej spółką.
Druga kwestia – małe spółki z o. o., jakimi najczęściej są spółki non profit, nie muszą mieć organu nadzorczego, typu komisja rewizyjna, czy rada nadzorcza. Najwyższym organem spółki jest walne zgromadzenie wspólników – to ono decyduje o najważniejszych sprawach spółki. Brak jest organu takiego jak w stowarzyszeniach komisja rewizyjna (przynajmniej w małych spółkach).
Kwestia trzecia - spółki mają możliwość dzielenia pomiędzy wspólników majątku i wypłacania na rzecz tych wspólników zysku. Taka możliwość nie istnieje w stowarzyszeniach czy fundacjach. Oczywiście w przypadku spółek będących podmiotami ekonomii społecznej/przedsiębiorstwami społecznymi ta zasada najczęściej zostaje ograniczona w treści umowy spółki. Ograniczenie to nie jest jednak narzucone kodeksowo, a jest zależne od umowy pomiędzy wspólnikami.
Kolejna, czwarta kwestia - umowa spółki jak i jej zmiany muszą być dokonywane w formie aktu notarialnego. Wyjątek stanowi umowa zawarta przy użyciu elektronicznego wzorca umowy spółki, jednak taka umowa z dużym prawdopodobieństwem nie będzie odpowiadała przesłankom przedsiębiorstwa społecznego. W związku z tym w przypadku umowy spółki, w przeciwieństwie do statutu stowarzyszenia, czy fundacji, liczyć się trzeba z dodatkowym wydatkiem na notariusza, przy każdej zmianie umowy spółki.
Kwestia piąta – przepisy Kodeksu spółek handlowych dość szczegółowo regulują zasady odpowiedzialności zarządu spółki za zobowiązania samej spółki. Takich uregulowań brak jest w prawie stowarzyszeń czy też ustawie o fundacjach. Kodeks nie przewiduje odpowiedzialności samych udziałowców spółki, jednak już osoby zarządzające spółką mogą na określonych zasadach ponieść odpowiedzialność swoim osobistym majątkiem za zobowiązania spółki.
Przedstawione wyżej kwestie to tylko wybrane przeze mnie różnice pomiędzy organizacjami pozarządowymi, a spółką z o. o. działającą non profit. Z całą pewnością głębsza analiza pokazałaby znacznie więcej różnic. A co może być wspólne ? Myślę, że działalność społecznie użyteczna, działalność w sferze pożytku publicznego. Zarówno organizacja pozarządowa, jak i spółka z o. o. mogą stać się przedsiębiorstwem społecznym, co oznacza, że mogą prowadzić działalność gospodarczą, a zyski z niej przekazywać na realizację działalności w sferze pożytku publicznego. Oczywiście jeżeli chcemy, by nasza spółka z o. o. stała się przedsiębiorstwem społecznym to nie możemy zapomnieć o wszystkich elementach, które muszą zostać spełnione, by status taki uzyskać. Bez względu bowiem na to czy prowadzicie stowarzyszenie czy też spółkę z o. o. przesłanki do uzyskania statusu przedsiębiorstwa społecznego są takie same.
Agata Błaszczyk
