Z roku na rok rośnie kwota środków przekazywanych organizacjom pożytku publicznego przez mieszkańców Warmii i Mazur w ramach mechanizmu 1 procenta. Rośnie też kwotą, którą otrzymują OPP mające siedzibę w naszym województwie. Czy jednak jest to powód do radości?
W dniu 30 stycznia 2020 r. w Urzędzie Marszałkowskim miała miejsce konferencja prasowa inaugurująca tegoroczną akcję „Wspieram Region”. Organizatorem akcji jest Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, który we współpracy z partnerami (wśród nich Rada Organizacji Pozarządowych Województwa Warmińsko-Mazurskiego) oraz Ambasadorami Akcji, zachęca mieszkańców - podatników z naszego regionu do przekazywania 1% należnego podatku dochodowego na rzecz organizacji pożytku publicznego mających siedzibę w województwie. Uczestnicy konferencji, apelując do mieszkańców, odwoływali się do postawy lokalnego patriotyzmu oraz korzyści, jakie społeczność odnosi z pieniędzy, które zostają w regionie. Ponadto interesujące informacje zaprezentował przedstawiciel krajowej administracji skarbowej.
Okazuje się, że w 2015 roku łączna kwota przekazana organizacjom pożytku publicznego przez podatników z województwa wyniosła ponad 14,9 mln zł, z czego 4 mln (26,6%) stanowiły środki dla OPP z Warmii i Mazur. Natomiast 5,9 mln była to nieprzekazana wartość podatku od osób, które w rozliczeniu rocznym nie wskazały żadnej uprawnionej organizacji. Z kolei w 2019 roku kwota 1% podatku przekazanego OPP wyniosła ponad 22,6 mln zł, czyli wzrosła o ponad połowę (względem roku 2015). Jednocześnie środki z 1% od podatników zamieszkujących województwo przekazane na rzecz OPP z Warmii i Mazur wzrosły do 5,2 mln zł (23,2% ogólnej kwoty środków przekazanych). Natomiast kwota 1 procenta podatku, która nie została przekazana przez mieszkańców regionu, to ponad 6,8 mln zł.
Co ciekawe, jednego procenta podatku na rzecz OPP nie przekazuje blisko połowa podatników z terenu województwa (458 tys. spośród ogólnej liczby 928 tys. podatników). Natomiast osoby, które to robią, w deklaracjach PIT najczęściej wskazują organizacje gromadzące środki na wsparcie osób niepełnosprawnych i przewlekle chorujących. W 2019 roku najwięcej z 1% od podatników z Warmii i Mazur zyskały: Fundacja Dzieciom „Zdążyć z Pomocą” – ponad 5 mln 288 tys. zł; Fundacja Avalon – Bezpośrednia Pomoc Niepełnosprawnym – ponad 1,15 mln oraz Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „Słoneczko” – 1 mln zł. Co mają wspólnego te trzy organizacje? M.in. to, że ich siedziby znajdują się poza województwem oraz to, że prowadzą subkonta dla podopiecznych – dzieci i osób dorosłych zmagających się z poważnymi problemami zdrowotnymi oraz niepełnosprawnościami. Również dla mieszkańców naszego regionu. Dla przykładu w bazie podopiecznych Fundacji Dzieciom „Zdążyć z Pomocą” figuruje ponad 900 osób zamieszkujących województwo warmińsko-mazurskie.
W pierwszej dziesiątce OPP otrzymujących największe wpływy z 1% od podatników z Warmii i Mazur znajdują się trzy organizacje z województwa. Na czwartej lokacie, z kwotą 1% na poziomie ponad 730 tys. zł, uplasowała się olsztyńska Fundacja „Przyszłość dla Dzieci”. Na szóstym miejscu Stowarzyszenie na Rzecz Hospicjum Elbląskiego, które uzyskało ponad 420 tys. zł. Zaraz za nim Warmińsko-Mazurski Związek Piłki Nożnej z kwotą ponad 360 tys. zł. Ta ostatnia organizacja może być lekkim zaskoczeniem, ale jeśli weźmiemy pod uwagę, ile osób gra w piłkę oraz kibicuje, a ponadto, że WMZPN daje możliwość wskazywania lokalnych klubów piłkarskich, którym środki z 1% zostaną przekazane, to już ten wynik nie dziwi.
Jakie mogą być konkluzje z powyższych analiz? Jeśli chodzi o liczby, to ogólna kwota podatku przekazywana organizacjom pożytku publicznego z roku na rok jest coraz większa. Ale głównie dlatego, że rosną nasze wynagrodzenia, więc i kwoty podatku, który można przekazywać OPP, są coraz wyższe. Jednocześnie jednak odsetek środków przekazywanych dla OPP w województwie od mieszkańców regionu maleje. Wzrasta zaś odsetek środków od osób, które nie zadeklarowały chęci przekazania 1% na rzecz organizacji pożytku publicznego. Nadal blisko połowa podatników nie przekazuje 1 procenta podatku żadnej OPP.
Jeśli zaś chodzi o to, kto otrzymuje 1%, to można wysnuć wniosek, że mechanizm ten jest dedykowany dużym organizacjom zapewniającym wsparcie osobom chorującym i niepełnosprawnym. Ewentualnie organizacjom opiekującym się zwierzętami (nadmienię, że OTOZ „Animals” w 2019 r. otrzymało ponad 427 tys. zł od podatników z Warmii i Mazur i był to czwarty wynik na liście). Niestety, w zdecydowanej przewadze środki z 1% idą na łagodzenie niewydolności publicznej służby zdrowia, która nie jest w stanie zapewnić świadczeń medycznych na odpowiednim do potrzeb poziomie. Mniejsze, lokalnie działające OPP, które realizują inną misję niż wsparcie osób i rodzin w zakresie leczenia i rehabilitacji, na przykład zajmujące się kulturą, edukacją, bezpieczeństwem publicznym czy aktywizacją społeczności lokalnych, nie mają szans w konkurencji ze wspomnianymi „potentatami”.
Pomijając kontrowersje, które może wzbudzać opisana wyżej sytuacja, warto zwrócić uwagę, że nadal jest sporo do „ugrania”. Co prawda, w związku z ubiegłorocznym obniżeniem stawki pierwszego progu podatkowego do 17% oraz zwolnieniem z podatku części pracowników do 26 roku życia, kwoty z jednego procenta mogą się zmniejszyć. Jednakże, blisko 6,9 mln złotych to kwota 1%, która nie została przekazana przez podatników na rzecz OPP w 2019 roku. Zaś osoby, które regularnie korzystają z mechanizmu 1 proc., też czasem mogą zmienić zdanie. Ostatecznie bowiem to mieszkańcy decydują, czy i komu swój jeden procent przekażą. Dlatego warto nie tylko zachęcać podatników do wykonania tego kroku, ale też organizować przestrzenie, w których osoby uzyskają bezpośrednią pomoc w poradzeniu sobie z formalnościami. Obecnie dzięki usłudze Twój e-PIT wydaje się to prostsze niż kiedykolwiek. Trzeba jednak pamiętać o osobach wykluczonych cyfrowo oraz mniej zorientowanych, które sądzą, że nie mogą przekazać nikomu 1% (bo np. rozlicza ich ZUS) albo uważają, że „gra niewarta świeczki”, bo ich 1% to znikoma kwota.
A jednak. Każdy grosz się liczy.
Marek Jurzyński
Więcej o akcji Wspieram Region na stronie https://wspieramregion.pl/
Zachęcam też do zapoznania się z apelem Rady Organizacji Pozarządowych Województwa Warmińsko-Mazurskiego ws. 1 procenta: https://www.ropwwm.org.pl/aktualnosci/791/apel-o-przekazywanie-1-podatku-dla-opp-z-wojewodzt.html
