Skąd czerpać wiedzę, na co zwracać uwagę i jakich terminów pilnować? Podpowiadamy, gdzie można szukać funduszy na finansowanie działań obywatelskich.
Mamy organizacje, które swoją strukturą przypominają korporacje, zatrudniają dziesiątki pracowników i w związku z tym potrzebują dużych środków finansowych, pozwalających na zachowanie płynności finansowej, aby poradzić sobie z wysokimi kosztami zatrudnienia. Po przeciwległej stronie są organizacje, które zrzeszają niewielką liczbę osób, swoje działania opierają o działalność społeczną członków, a środki finansowe są im potrzebne na realizację wydarzeń, zakup środków pomocowych, czy realizację inicjatyw wynikających z potrzeby chwili.
W zależności od tego, jakim potencjałem dysponuje organizacja – zarówno technicznym, jak i osobowym (pracownicy, wolontariusze), jakie doświadczenie merytoryczne posiada, jakimi środkami finansowymi dysponowała w ostatnim zamkniętym roku, a także od tego, gdzie posiada swoją siedzibę i na rzecz czego lub kogo działa – dopasować trzeba źródła finansowania działań.
Podstawowym źródłem finansowania działań organizacji są składki członkowskie, których wysokość ustalana jest zwyczajowo odpowiednio do możliwości członków i celu, na jaki mają być wykorzystywane. Są to jednak w większości przypadków kwoty stosunkowo niewielkie, pozwalające na zakup materiałów biurowych, kawy i herbaty na spotkania, itp. Innym sposobem na pozyskanie środków finansowych na działania są m.in. darowizny, zbiórki publiczne, sponsoring, działalność odpłatna, działalność gospodarcza, 1% podatku dla organizacji ze statusem OPP oraz dotacje.
Dotacje, ale skąd?
Źródeł, z których organizacje mogą pozyskiwać dotacje, jest stosunkowo dużo, natomiast większość z nich (szczególnie mniejsze dotacje) ukryte są na stronach poszczególnych fundacji, stronach dedykowanych projektom zakładających regranting albo mikrodotacje.
Większość dużych firm wprowadza lub już realizuje działania w ramach Społecznej odpowiedzialności biznesu (ang. Corporate Social Responsibility – CSR), które często przyjmują formę dotacji udzielanych organizacjom pozarządowym – robią to bezpośrednio, lub powołują swoje fundacje, przez które środki są przekazywane dalej. Warto zatem prześledzić strony internetowe dużych firm (nie tylko ze swojej okolicy) i sprawdzić jakie działania wspierają.
Warto przyjrzeć się także (albo przede wszystkim) programom współpracy pomiędzy samorządem i organizacjami pozarządowymi (roczne programy uchwalane są zawsze do 30 listopada) i budżetom samorządów na ich realizację. W zależności od samorządu, w terminie mniej więcej od grudnia do marca ogłaszane są konkursy na realizację zadań zleconych organizacjom pozarządowym. Warto tutaj wspomnieć, że konkurs może dotyczyć powierzenia (100% kosztów pokrywa samorząd) lub wsparcia realizacji zadania (samorząd wraz z organizacją współfinansują realizację zadania). W przypadku gdy samorząd posiada środki (celowo zabezpieczone lub wynikające z oszczędności) można dodatkowo zgłosić chęć realizacji własnego zadania na podstawie art. 19a Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W tym przypadku mamy możliwość zaplanować działanie mieszczące się w budżecie do 10 000,00 zł, które zostanie zrealizowane w okresie maksymalnie 90 dni.
Środki krajowe
Po środki finansowe w formie dotacji można sięgać również bezpośrednio do poszczególnych ministerstw, które ogłaszają konkursy bezpośrednio na swoich stronach internetowych. Nie trzeba przeglądać ich wszystkich – jeżeli mamy określoną misję i cele działania organizacji, to przeglądamy strony tych ministerstw, które w swoich kompetencjach mają interesujące nas tematy. Innymi państwowymi podmiotami, które przekazują bardzo dużo środków w formie dotacji, są Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego oraz Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. PFRON swoje dotacje przeznacza na realizację działań z zakresu wsparcia osób z niepełnosprawnościami, m.in. poprzez rehabilitację społeczno-zawodową uczestników projektów. Konkursy PFRON są ogłaszane przez cały rok, natomiast w trzecim kwartale ogłaszany jest konkurs z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, w ramach którego można składać wnioski na realizację projektów, które będą realizowane w okresie od roku do 3 lat (budżet w 2022 roku to 250 milionów złotych). NIW-CRSO został powołany w 2017 roku na mocy Ustawy o Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Instytucja kontynuuje realizację Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, nazwanego obecnie NOWEFIO oraz 10 innych programów grantowych, spośród których każda organizacja znajdzie coś dla siebie.
Środki międzynarodowe
Wśród zagranicznych firm i fundacji możemy znaleźć takie, które przekazują granty na realizację działań poza granicami kraju, w którym się mieszczą. Często środki kierowane są do krajów, w których dana firma/fundacja posiada swoje oddziały albo klientów i stałych odbiorców działań. Jeżeli dany podmiot posiada siedzibę w Polsce, to zazwyczaj wnioski o granty można złożyć lokalnie w języku polskim – często jednak trzeba się wykazać znajomością języka obcego, ale całość wygląda podobnie jak przy ubieganiu się o dotacje od polskich przedsiębiorców i fundacji.
Od wielu lat granty na realizację działań, organizacje mogą pozyskiwać z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich – ich głównym celem jest zmniejszanie różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych. Środki te przekazywane są przez Islandię, Norwegię i Liechtenstein, a jedną z wielu zalet ubiegania się o granty w ramach ogłaszanych konkursów jest możliwość przeznaczenia części dotacji bezpośrednio na rozwój instytucjonalny organizacji.
Fundusze Unijne – temat bardzo szeroki. Chociaż mijająca perspektywa finansowania jest już w zasadzie za nami (2014-2020), to jeszcze w ostatnich miesiącach pojawiały się nowe konkursy, lub informacje o zwiększeniu alokacji i przyznaniu grantów kolejnym podmiotom z list rezerwowych. Nowe Fundusze Unijne są jeszcze w przygotowaniu, ale wszystko wskazuje na to, że konkursy w ramach poszczególnych programów zostaną uruchomione w pierwszym półroczu 2023 roku. Aby skutecznie wnioskować, a później rozliczać dotacje ze środków europejskich trzeba zapoznać się ze sporą ilością dokumentów, które określają zasady realizacji działań, wydatkowania środków, wymogi dot. wewnętrznych dokumentów, które musi posiadać wnioskujący. Brzmi strasznie, ale ma to też swoje duże plusy – bardzo mało przestrzeni jest pozostawionej na domysły, indywidualne interpretacje i niedomówienia – jeżeli wiemy, gdzie szukać, to prawie każdą odpowiedź znajdziemy zapisaną czarno na białym. Fundusze Europejskie skierowane są do znacznie szerszej grupy odbiorców i podzielone na oddzielne programy operacyjne stosownie do obszaru realizacji lub obszaru tematycznego. Na każdy rok przygotowywane są harmonogramy ogłaszania konkursów, które ułatwiają planowanie pracy w organizacji i pozwalają na przygotowanie się do udziału w konkursie jeszcze zanim zostanie on ogłoszony. Z reguły termin na składanie wniosków od momentu ogłoszenia konkursu wynosi 30 dni, zatem bardziej złożone projekty warto przygotować sobie wcześniej, a po ogłoszeniu konkursu doprecyzować tylko zapisy i dostosować działania do wymogów określonych w regulaminie.
Nie ma jednego miejsca, w którym znajdziemy źródła finansowania każdego działania, a wiele konkursów wymaga, abyśmy swoje potrzeby dostosowali do potrzeb grantodawcy. Warto natomiast śledzić strony programów i instytucji, które zostały wspomniane w artykule, a dodatkowo skorzystać z mocy Internetu i śledzić grupy społecznościowe, które wymieniają się informacjami o aktualnych konkursach, tworzą ich zestawienia i kalendarze naborów – pozwoli nam to z pewnością na znalezienie dotacji odpowiadającej na potrzeby naszej organizacji.
Adrian Płączyński
